لوح و قلم
کتاب لوح وقلم اثری از سید مهدی مجتهد سیستانی میباشد که توسط انتشارت نشر دارالتفسیر منتشر شده است.
کتاب حاضر نقدی بر جریان احمدالحسن میباشد که خود را اولین مهدی نامیده است.
این اثر، حاصل تلاش و کوشش یک ماهه طلبه گرامی سید مهدی مجتهد سیستانی در موسسه بروج است.
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
“گاهی بعضی ساده اندیشان گمان میکنند اگر کسی آیات و روایاتی مطابق ادعای خود ارائه کرد لابد بر حق است، در حالی که توجه ندارند سوء استفاده از آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام کاری است که عموم فرقههای منحرف در طول تاریخ اسلام انجام دادهاند.”
👆نوشتهی حاضر، در صدد آن است تا به دیده انصاف و دقت علمی، اشکالات روایت موسوم به وصیت را بررسی کرده و ضعف سندی و محتوایی آن را آشکار نماید تا از این رهگذر، گمراهی این مدعی دروغین ثابت شود.
در این کتاب ، متن روایت موسوم به وصیت رامیخوانیم.
در بخش اول کتاب به بررسی سند حديث موسوم به وصيت میپردازیم
گفتار اول: نیاز به بررسی سند روایات داریم که شامل نکات زیر میباشد : وجود افراد دروغگو در میان راویان… تاریخچه راوی شناسی در اسلام… راههای شناخت راویان… روايات تقیهای… لزوم يقين نوعی در اعتقاد… مراد از یقین معتبر در اعتقادات ؛اقسام ثبت حدیث ؛حقیقت حدیث… منظور از حدیث متواتر… دوران فترت… قائم به امر مخفی و جدید هدایت میکند… وجود روایات متعارض… رویکرد جمع بین احادیث… وجود تصحیف در روایات… اعتبارسنجی کتاب غیبت طوسی (رحمه الله علیه)… سوء استفاده فرقههای منحرف از قرآن و روایات….
گفتار دوم: به بررسی راویان حديث موسوم به وصیت میپردازد: بررسی علی بن سنان موصلى العدل… بررسی علی بن الحسین… بررسی احمد بن بن محمد بن خلیل… بررسی پدر حسن (حسین) بن علی… گواهی شیخ طوسی (رحمه الله علیه) برصحت روایات کتبش… آیا پذیرش حدیث وصیت الزامی است؟… آیا حدیث وصیت متواتر است؟…
در بخش دوم کتاب نیز به بررسی محتوای حدیث موسوم به وصیت میپردازد که شامل نکات ذیل میباشد :
ناقص بودن وصیت… زمان وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله)… زمان کتابت وصیت… نام مهدی… وصی مردگان… القاب اهل بیت (علیهمالسلام)… دوازده مهدی بعد از دوازده امام… اسامی مهدی اول… وفات امام (علیهالسلام)… اسامی سایر مهدیین… فرزند بدون واسطه… اولین مؤمن… خلفای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)… دوازده امام و دوازده مهدی… دوازده مهدی یا یازده مهدی؟… قیام منتظر… دوازده شیعه… فرزند مهدی (علیهالسلام)… فرزندان حسین (علیهالسلام)… تحویل خلافت… محتوای وصیت… غسل امام (علیهالسلام)… حکومت مهدیین… ادامه خلافت…
پیش گفتار مؤسسه
یکی از مدعیان دروغین مهدویت در دورهی معاصر، فردی به نام احمد اسماعیل گاطع، معروف به احمد الحسن میباشد که با استناد به روایتی از کتاب الغيبه شيخ طوسی (رحمهاللهعلیه)، تعداد اوصیاء پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) را ۲۴ تن دانسته و از سویی خود را سیزدهمین آنان معرفی میکند.
وی برای مخفی کردن ضعف سندی این روایت، علاوه بر انکار علم رجال، تعدادی از روایات ضعیف را به صورت تقطيع شده، به عنوان موید این حديث جمع نموده تا از این رهگذر روایت مذکور را دارای تواتر معنوی جلوه دهد. درحالی که حديث موسوم به وصیت، دارای محتوایی شاذ و فاقد هرگونه تواتر یاقوت سندی است.
نوشته حاضر، در صدد آن است تا به دیده انصاف و دقت علمی، اشکالات روایت موسوم به وصیت را بررسی کرده و ضعف سندی و محتوایی آن را آشکار نماید تا از این رهگذر، گمراهی این مدعی دروغین ثابت شود. این اثر، حاصل تلاش و کوشش یک ماهه طلبه گرامی سید مهدی مجتهد سیستانی در موسسه بروج است که ضمن تقدیر و تشکر از ایشان، آرزوی دوام توفیقات و برکات الهی برای ایشان داریم.
چکیده کتاب لوح و قلم
حدیث وصیت تنها در یک کتاب و با یک سند وجود دارد.
بعضی راویان حدیث وصیت ناشناخته و بعضی شناخته شده به کذب و جعل حدیث میباشند.
مضمون حديث وصیت منحصر به فرد است و در هیچ روایت دیگری نیامده است پس تواتر معنوی ندارد.
بعضی فقرات این حدیث با هم ناسازگار و متعارض است.
فقرات متعدد این حديث مخالف روایات فراوانی است که حتی شیخ طوسی در همان کتاب غیبت آورده است، از جمله اینکه ائمه و اوصياء منحصر در دوازده عددند یا اینکه امام دوازدهم اصلا فرزند ندارد یا اینکه مهدیهای دوازدهگانه همان ائمه (علیهمالسلام) میباشند.
به گواهی مرحوم عاملی، طریق این حدیث شاذ بوده و متنش غريب و محتوایش غیریقینی و مخالف روایات متواتر میباشد.
احتمال تقیه در این روایت میرود. احتمال تصحيف « أبیه » به « إبنه » در آن وجود دارد.
طبق یک نقل بحارالانوار، عبارت «فَإذَا حَضرَتُهُ الْوَفاة» نیامده که پایه استدلال احمد الحسن را ویران میکند.
ظاهرا این روایت درباره رجعت سخن گفته و ضمير « إبنه » به امام حسن عسگری بر میگردد.
بر فرض که به متن این وصیت عقیده پیدا کنیم، این حديث صريحاً اعلام میکند که وقتی وفات امام دوازدهم علیهالسلام فرا رسید خلافت را به مهدی اول میدهد نه در زمان غیبتش که احمد الحسن ادعا دارد.
برفرض که مهدیهای دوازدهگانه را بپذیریم، آنها فرزندان بلافصل هستند بر خلاف ادعای احمد الحسن که خود را نسل پنجم از امام دوازدهم علیه السلام میشمرد.
خلافت مهدیهای دوازدهگانه با روایات خلافت بلافصل امام حسین علیهالسلام ناسازگار است.
امامت مهدیهای دوازدهگانه در روایت شیخ صدوق نفی شده و تنها به عنوان شیعیانی که مسئولیت خاصی ندارند معرفی شدهاند.
اصول اعتقادات باید با بیانی روشن و واضح و با تواتر لفظی مطرح شود ولی حدیث امامت مهدیهای دوازدهگانه حتی تواتر معنوی هم ندارد و الا در طول تاریخ تشیع یک عالم شیعه پیدا میشد که این تواتر را فهمیده و به آن عقیدهمند گردد.
بله بعضی مانند شهیدان محمد باقر و محمد صدر از مهدیهای دوازدهگانه سخن گفتهاند اما نه به عنوان ائمه ۲۴گانه زیرا آنها در کتابهای دیگر خود تصریح به حصر تعداد ائمه در ۱۲ نمودهاند، از طرفی زمان این مهدیها را بعد از اتمام دولت امام دوازدهم (علیه السلام) میدانند نه قبل از ظهور امام دوازدهم علیه السلام. و این هر دو، نقض آشکار عقیده احمد الحسن است. بلکه سید صدر در کتاب بحث حول الرجعه تصریح میکند که دلیلی بر التزام ما به امامت فرزندان امام دوازدهم وجود ندارد: «لَيْسَ لَنَا أَنْ نَلْزَمَ بِصِحَّةِ اَلْأُطْرُوحَةِ اَلْأُولَى دينيا فَإِنَّ مُقْتَضَى الْقَاعِدَةِ فِي مَذْهَبِنَا عَلَى اَلْأَقَلِّ هُوَ صِحَّةُ الأطروحَةِ الثّانيَةِ بِالخُصُوصِ لِعِدَّةِ وُجُوهِ».
حال آنچه ما در اینجا مورد بررسی قرار میدهیم، همان حديث موسوم به وصیت در کتاب غیبت طوسی میباشد که از ۱۲ مهدی بعد از ۱۲ امام سخن گفته که اولین آنها احمد فرزند امام دوازدهم (علیهالسلام) است.
توضیح این نکته ضروری است که در نگاشته حاضر، بررسی وصیت مذکور در دو مرحله صورت پذیرفته است:
الف. مرحله سند.
ب. مرحله محتوا.
هر کدام از این دو مرحله، دارای دو بخش درون کاوی و برون کاوی است که عبارتند از:
⭐درون کاوي سندی، یعنی بررسی تک تک راویان یک حدیث از نظر مورد اطمینان بودن، و
⭐ برون کاوی سندی، یعنی تشریح مبانی علمی بررسی صحت سند روایات.
همچنین
⭐درون کاوي محتوا، یعنی بررسی مضمون حديث و اشکالات آن بدون مقایسه محتوا با روایات دیگر و
⭐برون کاوی محتوا، یعنی بررسی تضادها و تناقضهایی که یک روایت با روایات دیگر دارد.
📌 در مرحله بررسی سند ابتدا بخش برون کاوی را مطرح نموده و طی ۱۴ نکته، در کنار بیان مبانی علمی بررسی صحت سند روایات؛ مخصوصا روایات اعتقادی؛ به شبهات مخصوص به این وصیت پاسخ داده
و بعد از آن وارد بخش درون کاوی سند شده، تک تک راویان این حدیث را بررسی نموده ایم.
📌 در مرحله بررسی محتوا، بحثهای درون کاوی و برون کاوی را از هم جدا نکرده و به صورت یک جا طی ۲۵ نکته آوردهایم.
❓آیا صحت سند برای حصول اطمینان کافی است؟ یا اینکه نیاز به پیدا کردن یقین و اطمینان نوعی دارد؟ یعنی اطمینانی برخاسته از ادلهای که وقتی عموم افراد به آنها مینگرند برایشان یقین حاصل میشود.
❓آیا يقينی که مخالف وجدان و فطرت باشد، یقینی که مخالف عقل و روش عقلاء باشد، و يقينی که متعارض با مستندات قطعی دین باشد میتواند حجیت داشته باشد؟
امید آنکه این ناچیز مورد قبول امام زمان (علیهالسلام) واقع شود، و هر چه زودتر با ظهورش به انحرافات مهدویت پایان دهد.