بررسی ادعای قائمیت توسط احمد الحسن بصری
چکیده
در فرهنگ اسلامی، قائمیت، به معنای اعتقاد به مصلحی جهانی است که در آخرالزمان قیام میکند و با قدرت، دنیا را به عدل و داد سوق میدهد. این مصلح و قائم نیز بنابر اعتقاد شیعیان کسی نیست جز امام دوازدهم حضرت حجت بن الحسن العسکری (عجّلاللهفرجهالشریف).
احمد الحسن بصری که یکی از مدعیان دروغین وصایت و نیابت است به زعم باطل خود، «قائمیت» را از امام مهدی (عجّلاللهفرجهالشریف) سلب کرده و خود را مهدی اول و قائم آل محمد (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) میداند. از طرفی او با استناد به برخی روایات از کتب معتبر شیعه، خود را دارای مقام قائمیت میداند.
در این مقاله ادعای فوق و مصداق قائمیت که مختص امام مهدی (علیهالسّلام) است، مورد بررسی قرار می گیرد.
کلمات کلیدی: قائمیت، قائم، امام مهدی، احمد الحسن بصری
مقدمه
بر خوانندهی گرامی پوشیده نیست که مقصود اساسی از ادِّعاهای احمد اسماعیل و یاران او درباره ی یمانی، نه اثبات مقامات عظیم شخصیت یمانی که نبرد با امام عصر (عجّل الله فرجه) و سلب تمام فضیلت های ثابت آن حضرت است. احمد اسماعیل و یارانش برای رسیدن به هدفهای شیطانی خود، یمانی را وسیله ای برای این امر قرار داده و هر آن چه را که در روایات متواتر برای امام مهدی منتظر (عجّل الله فرجه الشریف) ثابت است، به یمانی نسبت داده اند.
از جمله اموری که این افراد در اثبات آن برای یمانی – که بنا بر ادِّعایشان همان احمد اسماعیل است – کوشش کردهاند، این است که او قائم آل محمد و مهدی آخر الزمان است.
استدلال فرقه یمانی
عبد الرزاق دیراوی ذیل عنوان (یمانی همان قائم آل محمد و مهدی آخر الزمان میباشد) چنین گفته است:
در کتاب کافی از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که فرمودند:
«كُلُّ رَایةٍ تُرْفَعُ قَبْلَ قِیامِ الْقَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ یعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» 1
«هر پرچمی که پیش از قیام قائم بلند شود، صاحب آن طاغوت است و به جای خدا عبادت خواهد شد.»
معنای این روایت چنین است که به طور مطلق، هر پرچمی پیش از قائم باشد پرچم گمراهی است و صاحب آن طاغوتی است که به جای خدا عبادت میشود و از این حکم تنها پرچم قائم استثنا شده است.
همچنین درکتاب غیبت نعمانی روایتی با این مضمون آمده است؛
«… لَيْسَ فِي الرَّايَاتِ رَايَةٌ أَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ هِيَ رَايَةُ هُدًى… هیچ پرچمی هدایت یافتهتر از پرچم شخصیت یمانی نخواهد بود. پرچم او هدایت و درستی است …»2
طبق این روایت، پرچم یمانی که پیش از امام مهدی است، پرچم هدایت و بلکه هدایت یافتهترین پرچمهاست؛ پس چگونه باید تعارض بین روایت یمانی و روایتی که پیشتر از کافی نقل شد را برطرف کرد؟
عبد الرزاق دیراوی در پاسخ به این سؤال می گوید:
آشکار است که هر راه حلّی برای این تعارض باید بر اساس مضمون هر دو روایت و بی هیچ کاستی از آن دو باشد.
تنها راه حلّی که در اینجا وجود دارد این است که بگوییم پرچم قائم و یمانی یک پرچم است؛ این امر موجب تقویت این حقیقت خواهد بود که قائم همان یمانی است. همچنین، روایتی که تصریح میکند فرماندهی لشکر غضب یا رهبر سیصد و سیزده یار، خلیفهای یمانی است نیز به همین حقیقت اشاره دارد.3
پاسخ ما
سخن امام صادق (علیه السلام) که فرمودهاند: «هر پرچمی که پیش از قیام قائم باشد صاحبش طاغوتی است که به جای خدا عبادت میشود»، ارتباطی به پرچم یمانی و مانند آن ندارد. زیرا منظور از پرچمهایی که صاحبان آن طاغوتهایی هستند که به جای خدا پرستش میشوند، پرچمهای مخالف دعوت امام مهدی (علیه السلام) است، مانند پرچم سفیانی و امثال آن، یا پرچمهای ناشناسی که صداقت صاحبان آنها مشخص نیست، چرا که آنان اگر چه در ظاهر مدَّعی حق باشند امّا طاغوتهایی هستند که به جای خدا عبادت میشوند.
امّا پرچمهایی مانند یمانی و خراسانی، امام معصوم (علیه السلام) بر هدایت آنها تصریح کرده و خبر داده است که صاحبان آنها به یاری امام مهدی (عجّل الله فرجه الشریف) در مقابل دشمنان آن حضرت برخواهند خواست و به ایشان در دعوتشان کمک خواهند کرد و توسط معصومان (علیهم السلام) صداقت آنان در دعوتشان برای ما آشکار شده است، و میدانیم که ایشان با یاری امام، چیزی از اهداف دنیوی را نمیخواهند.
بنابراین تردیدی نیست که منظور از پرچمهای گمراهی که مورد نکوهش واقع شدهاند نمیتواند این موارد باشد، و این افراد یقیناً نمیتوانند طاغوتهایی باشند که به جای خداوند عبادت شوند.
به دیگر سخن، این پرچمها از عمومیت سخن امام (علیه السلام) که فرمودند: «هر پرچمی که قبل از قیام قائم برافراشته شود صاحب آن طاغوت است و به جای خدا عبادت میشود» خارج میباشند. چرا که تصریح شده که آنها پرچمهای هدایت هستند، و بنابراین عمومیتِ سخن پیشین امام معصوم تخصیص بر میدارد؛ بلکه از باب تخصّص (خروج موضوعی) نیز آن پرچمها از روایتی که نقل شد خارج میباشند، چرا که محال است صاحب پرچم هدایت، طاغوتی باشد که به جای خداوند عبادت شود.
این امر به ما نشان میدهد که حدیث مورد نظر مربوط به پرچمهای گمراهی است که در روایات به عنوان پرچمهای هدایت معرفی نشدهاند. به این ترتیب، نادرستی ادِّعای عبد الرزاق دیراوی نیز مشخص میشود که گفته است: «پرچم یمانی و قائم یکی هستند».
صحیح این است که این دو، پرچمهایی مختلفند که یکی از آن دو به دیگری دعوت میکند.
یمانی فرمانده ای نظامی است که خروج او علامت نزدیکی ظهور امام زمانی است که زمین را از عدل و داد پر خواهد کرد، چنان که در روایات متواتر شیعه و اهل سنت بدون هیچ اختلافی وارد شده است.
آشنایان با روایات اهل بیت (علیهم السلام) و دیگر احادیث میدانند که آن اخبار، دلالت دارند که یمانی چند ماه پیش از قیام قائم خروج میکند و خروج او علامتی بر نزدیکی ظهور مبارک خواهد بود؛ همچنین میدانند که یمانی به یاری امام مهدی (عجّل الله فرجه) میآید و برای ظهور ایشان زمینهسازی نموده و از یمن نیز خروج میکند. این در حالی است که امام زمان (عجّل الله فرجه) از مکّه مکرمه خروج میکنند؛ علاوه بر این، اختلافات دیگری نیز بین روایات قائم و یمانی موجود است که به سبب آن انسان به یقین میرسد که یمانی کاملاً با امام مهدی (عجّل الله فرجه) متفاوت بوده و شخص دیگری است.
با این وجود، تعجبی نیست که احمد اسماعیل و پیروانش واضحات را منکر میشوند و در بدیهیات به جدال میپردازند، متواترات را مردود میشمارند و حقّ آشکار را با وجود آنکه از آن آگاهی دارند رد میکنند.
ذکر این نکته نیز لازم است که پرچم یمانی به این دلیل پرچم هدایت شده که به امام مهدی (عجّل الله فرجه الشریف) دعوت میکند نه به خودش؛
در حدیث امام باقر (علیه السلام) نیز چنین آمده که:
«لَيْسَ فِي الرَّايَاتِ رَايَةٌ أَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ هِيَ رَايَةُ هُدًى لِأَنَّهُ يَدْعُو إِلَى صَاحِبِكُمْ».
«در میان پرچمها، هدایت یافتهتر از پرچم یمانی نیست، آن پرچم هدایت است، چون به صاحب شما دعوت میکند». 4
احمد اسماعیل و یارانش این روایت را مهمترین دلیل و استناد خود قرار دادهاند، حال آن که روشن است که منظور از سخن امام که فرمودهاند: «چرا که او به صاحب شما دعوت میکند» دعوت به امام زمان است.
واضح است که در صورت یکی بودن یمانی و امام زمان، چنین تعبیری و بیان چنان علّتی نادرست میبود، چرا که لازمهی ادِّعای عبد الرزاق دیراوی دربارهی یکی بودن شخصیت یمانی و قائم چنین خواهد شد که علّت هدایتیافتهتر بودن پرچم یمانی، دعوت به خودش است! آشکار است که چنین علّتی نادرست است چون صاحبان تمام پرچمها به خود دعوت میکنند. پس چرا پرچم یمانی بین آنان پرچم حق شده باشد و نه دیگران؟